Over onze naam

Een duidelijke schrijfwijze van de naam in 1621, staat hier boven.
Pieter Pietersz Verdonck, als schepen te 's-Gravendeelse. Het bewijs dat het
gaat om een oude familienaam. Ook in een akte van 6 juni 1599, toen deze man
tot schepen van 's-Gravendeel werd benoemd, schreef men zijn naam, maar niet
zo duidelijk waarneembaar, Verdonck.
In de overlijdensakte van David Florisz Verdonck, gedateerd 14 januari 1830
troffen wij voor het laatst de c in de naam aan van de 's-Gravendeelse
Verdonck'en.


Verdon(c)k hoort bij de 'topografische' familienamen
Uit de publikaties en de beschikbare informatie over dit onderwerp blijkt dat men het er roerend over eens is dat de naam Verdon(c)k behoort tot de groep familienamen die aanvankelijk ontstaan is uit toenamen van aardrijkskundige aard. Een naam dus uit de categorie met een geografisch element, ook wel topografische namen genoemd.

Het woord topografie is ontstaan uit het griekse woord topos (= plaats) en grafain (= schrijven). Dus 'plaatsbeschrijving' of in engere zin: 'plaatsnaam' of 'toponiem'. Tot die groep behoren de namen ontleend aan steden, dorpen, rivieren en landen, maar ook de namen die geen bijzondere maar wel een algemene plaatsaanduiding zijn. Voorbeelden daarvan zijn namen met een combinatie van 'dorp', zoals Hoogendorp, Kaandorp. Soetendorp, en namen met 'hoek' zoals Hoeksema, Noorthoek, Van de Hoek, enz. Ook het woord 'donk' duidt op zo'n algemene plaatsnaam.

Verdon(c)k is dus een zogeheten topografische familienaam. Dat geldt trouwens ook voor veel andere namen die met 'Ver-' beginnen zoals onder andere Verhaeghe, Verduin, Vermeer, Verbeke, Verbrugge, Vermeulen, Verschueren, Verheyden, enz. Dat zijn allemaal namen waarin 'Ver-', in de 16e eeuw ongeveer, uit 'Van der -' is ontstaan. Zulke namen waren en zijn in het algemeen ook nu nog inheems in vooral de zuidelijke gewesten waar ze het meest voorkomen, met name in Zeeland en Vlaanderen. Hoe noordelijker in de Nederlanden, hoe zeldzamer deze namen. In de Friese gewesten ontbreken ze nu nog nagenoeg geheel.

Het is duidelijk dat de geografische spreiding van de familienamen door toename van de bevolkingsaanwas en door het feit dat mensen meer naar andere streken verhuizen dan vroeger, aan het veranderen is. Daardoor wordt ook de concentratie van familienamen in een bepaald gebied minder.


Betekenis van het woord 'donk'
Iedereen zal wel eens getroffen zijn door het feit dat eenzelfde woord toch zoveel verschillende betekenissen kan hebben. Maar de taal is iets levends en woorden veranderen gestadig zowel naar vorm (schrijfwijze) als naar inhoud (betekenis).

Welnu, het woord 'donk' heeft blijkbaar zijn eigen geschiedenis. De meest opgetekende vormen van dit woord die we kennen, zijn 'dung' en 'dong' (7e eeuw), daarna ook 'dungus' en 'dungo' (8e eeuw) en later 'dunga' en 'dunghun'. De schrijfwijze van de 11e tot de 15e eeuw is 'dunc' en 'donc' en deze verandert daarna tot 'donck' en 'donk' (Van Gorp 1935).

Het woord 'donk' is van oorsprong inderdaad een zogeheten aardrijkskundige of topografische aanduiding. Een plaatsnaam dus. In zijn meest oorspronkelijke zin betekent 'donk' een ondergronds verblijf dat met mest was bedekt om de kou af te weren. Zowel in het Engels als in het Duits is het woord 'dung' (= mest) nog in gebruik gebleven.

Volgens sommigen zou het woord 'donk' ook onderaards verblijf voor dieren zijn gaan betekenen. Dus een beschermde plaats, een nest, een hol. In dit verband wordt vermeld dat veel plaatsnamen zijn ontstaan uit een combinatie van diernamen met het woordje 'donk', zoals Haasdonk, Wolfsdonk, Vosdonk en vele andere.

Maar het woord 'donk' dat duidelijk afkomstig is van het Germaanse woord 'dunga', kreeg lang geleden ook een welhaast tegenovergestelde betekenis, namelijk van een verhevenheid boven de oppervlakte (in plaats van ondergronds). Zo vindt men al heel vroeg betekenissen vermeld als:

zanderige opduiking in een moerassig terrein,
hoge rug in een veengebied,
lichte verhevenheid in een laag gelegen land,
een plaats waar een zandlaag dicht onder of zelfs boven de oppervlakte kwam.
Kortom, een hoogte in een lager gelegen gebied.

Bedoelde verhevenheden of ruggen waren uiteraard zeer geschikt voor bewoning en kolonisatie. Ze zijn dan ook van in de vroegste tijden kernpunten van bewoonde vlekken, waar wijken en dorpen werden gebouwd. Deze opvatting sluit geheel aan bij de bewerking van Van Gorp 1935 die stelt dat 'de Kempische donken over het algemeen vrij uitgestrekte verhevenheden van de bodem zijn, in en nabij moerassen'. Ook de topografische omschrijving van de Donk (Dungia 1134) te Mechelen als 'een uitgestrekte hoogte omgeven door laagland' is hiermee geheel in overeenstemming.

Een korte samenvatting over donken
“Er liggen er meer dan 100 donken in het rivierengebied van Maas en Rijn (overigens ook in het dal van de Schelde en de Overijsselse Vecht komen ze voor). De meeste zijn onzichtbaar, sommige steken mooi boven het maaiveld uit, zoals de donk van Brandwijk en de Schoonenburgsche Heuvel. Ze zijn in principe allemaal van de midden-steentijd tot de Bronstijd bewoond, door jagers-verzamelaars, in kampementen die maar kort (1 seizoen?) werden bewoond. Ze kwamen en gingen weer zogezegd. We vermoeden dat deze jagers vanuit het zuiden kwamen ( het Brabantse zandgebied) en daar ook weer naar terugkeerden. Van continue bewoning op de donken is pas sprake vanaf de middeleeuwen met mooie voorbeelden als Arkel, Hoogblokland, Streefkerk, Brandwijk, tot aan de Hilligersberg (in Rotterdam) aan toe.”
Aldus liet de directeur van Raap, archeologisch adviesbureau, Drs. Marten Verbruggen, ons weten.
Hij deed veel onderzoek naar de bewoning op donken.

begin

Verdon(c)k tijdens de volkstelling 1947 en 2007 in Nederland
Een onderdeel van de volkstelling die op 31 mei 1947 in Nederland is
gehouden, was het in kaart brengen van alle in Nederland voorkomende
familienamen. Het onderzoek, uitgevoerd door de Naamkundecommissie van de
Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW) onder leiding van
Dr P.J. Meertens, heeft geresulteerd in de 15-delige uitgave Nederlands
Repertorium van Familienamen, uitgegeven door het P.J. Meertens-Instituut te
Amsterdam. De vijftien delen, verschenen tussen 1963 en 1983, zijn opgesplitst
in elf delen die elk een provincie behandelen (de provincie Flevoland bestond in
1947 nog niet), plus drie delen voor de grote plaatsen Amsterdam, 's-Gravenhage
en Rotterdam.

1947
Aan de hand van de gegevens van dit onderzoek uit 1947 is de spreiding van de
naam Verdon(c)k in Nederland nagegaan. Er waren ten tijde van de volkstelling
1422 personen met de naam Verdonk en 220 met de naam Verdonck, waaronder
1 met de familienaam Verdonck-Huffnagel. Dat geeft dus een totaal van 1642
personen, zowel vrouwen als mannen.

2007
In november 2009 zijn bovenstaande aantallen, op basis van tellingen in 2007,
geactualiseerd. De totalen van 2007 zijn: Verdonk 2162 en Verdonck 267 maakt
een totaal van 2429

Nederlandse Familienamen Databank
Hier is on-line de provinciale spreiding van familienamen in Nederland op basis van
telling in 2007 op te vragen. De site is in beheer bij het Meertens Instituut te
Amsterdam.
Verdon(c)ken per provincie in 1947.
Groningen 5; Friesland 8; Drenthe 3; Overijssel 11; Gelderland 87;
Utrecht 118; Noord-Holland 414; Zuid-Holland 279; Zeeland 146;
Noord-Brabant 493; Limburg 72; onbepaald 6* ; totaal 1642
* Zonder vaste woon- of verblijfsplaats, bijvoorbeeld schippers.

Meer details, zie

begin

Verdonk en Verdonck in de USA volgens telefoonboeken 2010





Bovenstaande 84 personen Verdonck

Begin

Verdonck en andere naam varianten voorkomende in het bevolkingsreister van Belgie in 2008.

In die databank is gezocht naar de meest voorkomende spellingsvarianten van de naam Verdonck. Hierbij werden gemeenten met vier of minder personen Verdonck (of varianten) buiten beschouwing gelaten.

4341 Verdonck zie onderstaande kaart, in het gebied met de donkerste kleur wonen de meeste. De andere hierna genoemde aantallen zijn niet in deze kaart tot uitdrukking gebracht. U kunt dat bekijken via de onderstaande links.
Bron: https://familiegeschiedenis.be  en op die pagina www.familienaam.be
Op onderstaande kaart de 4341 personen Verdonck.
 
Een  aantal andere aantallen van de in totaal 26 varianten.
314   Vanderdonckt;
255   Donck;
243   Van der Donck
233   Verdonckt
214   Van der Donckt
135   Vander Donckt
134   Vanderdonck
117   Verdonk


Uitgebreide informatie met veel details in het boek Genealogie VAN DER DONCKT van Raf van der Donckt (2018).

Over deze familienaamvarianten schrijft Raf. "Het blijft een taai misverstand onder naamgenoten dat een afwijkende schrijfwijze van hun naam ook impliciet een verwantschap uitsluit". Met de door Raf in zijn boek gepubliceerde genealogie weerlegt hij dat misverstand.