MELSELE - HEINKENSZAND & verbinding met bestand LAND WAAS

Beschrijving:
linksgeschuind; in 1. van keel, drie omgewende en schuinlinks hellende
bijlen met handvat van goud en mes van zilver; in 2. van lazuur, een
gebladerde raap van natuurlijke kleur.
Het schild getopt met een helm van zilver getralied, gehalsband en
omboord van goud, gevoerd en gehecht van keel.
Wrong en dekkleden van zilver en keel.
Helmteken: een Sint Maarten van zilver met mantel van keel.
Wapenleuze: "Relata Refero" in letters sabel op een lint van zilver.

Motivatie:
1. Keel symboliseert het zich verdienstelijk maken van gans de familie voor het vaderland
2. De drie bijlen accentueren deze vaststelling
3. Lazuur verzinnebeeldt volharding in al hun streven
4. De raap verwijst naar het "Soete Waasland", regio alwaar de familie Verdonck meer dan 400 jaren aanwezig was en nog is
5. Het helmteken staat voor belangloze hulpverlening, een deugd en karaktertrek van deze familie
6. De wapenleuze "Relata Refero" Ik vertel verder wat ik geleerd heb, slaat op de aanvrager die er in geslaagd is de passie voor de familiekunde door te geven aan zijn nageslacht. 

3.
Familiewapen van Jan Verdonck, gebruikt op 17 oktober 1599 te Vrasene als procureur.
Jan Verdonck trouwt circa 1585 met Joanna D'Hauwe uit welk huwelijk een kind, Jeanne, is geboren dat v��r 28 mei 1590 is overleden. Jan hertrouwt circa 1600 met Martina Marchans. Zij laten te Sint Gillis acht kinderen dopen. Jan en zijn beide echtgenotes zijn begraven in de kerk van Sint Gillis.

Wapen van Jan Verdonck, gebruikt op 17 oktober 1599 te Vrasene als procureur van de
voogden van Janneken, wees van Jonker Roeland Sanders, baljuw van het Land van Waas
van een leen gekregen te Vrasene. Bij het wapen van drie rozen is beschreven als
helmteken een hoofd en hals van een arend.

                    
Welke nu levende Verdon(c)k'en verwant zijn aan Jan Verdonck is nog niet vastgesteld.
De hierondergeplaatste informatie kan helpen dit vast te stellen.
Jan Verdonck is een zoon van Gillis ( ook Egidius of Erasmus ) Verdonck en Anna
Sanders. Anna Sanders is op 20-6-1594 te Sint Gillis overleden als dochter van Roland
Sanders en Thomasine Geerincxk.   
Jan Verdonck (ook genoemd Erasmus van der Donck) trouwt circa 1585 met Joanna
D'Hauwen. Uit dit huwelijk is ons bekend geworden Jeanne die echter voor 28-5-1590
moet zijn overleden. Jan hertrouwd na het overlijden van Joanna met Martina
Marchans ( ook geschreven Maremantz ) omstreeks 1600. Jan is overleden op
9-8-1631 en Martina op 5-10-1613 beiden begraven in de kerk van Sint-Gillis. Uit het 2e
huwelijk zijn ons acht kinderen bekend geworden die allen zijn gedoopt in Sint-Gillis-Waes
en waarvan ons tot heden geen nageslacht bekend is: Maria 10-9-1601; Barbara
16-11-1603; Petronella 30-10-1605; Jan 29-7-1607; Erasmus 11-1-1609, in 1658
overleden te Brussel; Fredericus 21-10-1610 en overleden 8-11-1610; Frans
24-10-1611 en Jacobus 31-8-1613.

      
      Kaart van 1540                                          
 
   Historische feiten. 

Opsomming van een beperkt aantal belangrijke gebeurtenissen in het
Waasland. Een aantal feiten zijn door ons in dit schrift geaccentueerd omdat ondermeer deze omstandigheden een moeilijkheidsfactor aangeven bij het verrichten van genealogischonderzoek.

1458
Te Sint-Jansteen ontstaat de Mariadevotie bij het verhaal van het miraculeuze beeldeje dat tot driemaal toe wordt verzet. (2)
1514
De haven van Hulst verzandt. Waaslandse werklui vinden er werk.
1532
Zalegem en Meerdonk bekomen een octrooi waardoor ze terug ingedijkt kunnen worden. Door een dijkbreuk werden deze gebieden samen met Verrebroek, Kieldrecht, Saaftinge en een deel van Hulster Ambacht overstroomd. (1)
1552
Een Franse inval dreigt en Maria Van Hongarije roept nieuwe verdedigers op. Het Waasland levert 1000 weerbare mannen , waarvan Nieuwkerken er 82 levert “omme de Franschen te weerstaen”.
1555
Karel V draagt de regering van de Nederlanden over aan zijn zoon Filips II.
1558
Er wordt beroep gedaan op “strydbaere mannen waaronder welken getal busschieters syn gevonden… nog weynich in gebruyck”. Nieuwkerken leverde 61 mannen waaronder 9 busschieters (haakbussen en musketten).
1564
Te Rupelmonde wordt de protestantse predikant om zijn ketterij levend verbrand.
1566
De Beeldenstorm trekt door Vlaanderen en Brabant. Nieuwkerken blijft gespaard.
Herman Capronus vestigt zich als protestantse predikant in het Land van Beveren. Hij predikt onder de dijkwerkers in Doelpolder.
1567
In Augustus arriveert een leger van 10.000 Spaanse en Italiaanse huurlingen onder de Hertog van Alva. De Raad van Beroerten velt 1100 doodsvonnissen tegen ketters.
De kerk en enkele huizen van Verrebroek worden geplunderd door de geuzen en in brand gestoken. Pastoor Berric wordt door de Spanjaarden opgepakt en terechtgesteld wegens zijn hervormde gezindheid.
1568
De Tachtigjarige Oorlog begint. Willem Van Oranje valt de Nederlanden binnen maar de veldtocht mislukt. In mei laat Alva de hertogen Egmond en Horne onthoofden op de Grote Markt te Brussel.
1570   
Hulst staat half onder water door de Allerheiligenvloed. (2)
Op het Spaans Kwartier in De Klinge ligt een garnizoen Spaanse soldaten ingekwartierd.
De kerk van Sint-Gillis wordt zwaar beschadigd.
1574
Vrasene heeft een kerk en ongeveer 1400 gelovigen. (1) De abt van de Sint-Pietersabdij te Gent heeft het patroonrecht over de pastorij, de kapelanij en de kosterij. Het was een ”schoon en groot dorp”. (1) Vrasene vormde samen met Sint-Gillis een vierschaar.
In juli-augustus richten de geuzen een schrijven aan het land van Beveren om te kiezen: ofwel zich aansluiten bij hen, ofwel een flinke som geld naar Middelburg sturen. Het is niet bekend of er werd betaald. (3)
1576
Sint-Gillis: Joos Verdonck krijgt 15s.gr betaald voor “dertich nachten wakens op den thoren” en daarna nog eens “17s.gr voor een maand wakens”.
Op 1 augustus vindt op het Vlaams Hoofd een eerste confrontatie plaats tussen muitende
Spanjaarden en plaatselijke inwoners.Hoogbaljuw Servaas van Steenlant drijft de Spanjaarden terug samen met gewapende boeren. Vanuit het Antwerpse garnizoen krijgen de muiters versterking en doden 60-80 boeren. De baljuw van Beveren wordt door de Spanjaarden gevangen genomen en onthoofd.
Op 26 september vindt op het grondgebied van Burcht een gevecht plaats tussen de Spanjaarden en boeren die de wacht optrokken aan de Scheldeoever. Een 60-tal boeren waaronder 14 van Haasdonk verliezen het leven. Burcht wordt in brand gestoken en Kruibeke geplunderd.
In oktober keren de Spanjaarden terug en op 26 oktober brandt de markt van Beveren af.
In Haasdonk raken de Spanjaarden in gevecht met soldaten van het leger van de Saten-Generaal. De kerk wordt in brand gestoken en geplunderd, samen met 24 huizen.
1578
Vrasene: Pastoor Van Der Poorten moet door het strenge optreden van de Gentse Calvinisten zijn kerk verlaten en vestigt zich te Leuven. (1)
Van 1578 tot 1580 zetten de Wase gemeentebesturen een actie op het getouw om zich van het Hoofdcollege te ontdoen. De Gentse Calvinisten steunden hen hierbij .
Op 28 juni wordt de katholieke godsdienst verboden en wordt de kerk van Nieuwkerken gesloten. De pastoor, Thomas De Jonghe, duikt waarschijnlijk onder. Een tijdje later neemt de eerste protestante dominee, Wilhelm Pressius, zijn intrek in de pastorij.
Onder leiding van Calvinistische Gentenaars worden volgende kloosters geplunderd: Boudelo te Klein-Sinaai (8 aug), Hulsterlo nabij Kieldrecht, Roosenberg in Waasmunster, van de Predikheren in Temse en de Wilhelmieten in Beveren.
1579
Vrijwel alle priesters zijn verjaagd. Te Sint-Pauwels hadden verscheidene ketters wanorde gesticht. Zij werden door het hoofdcollege van het Land van Waas veroordeeld tot boete. Plunderaars van de abdij van Baudeloo werden onthoofd. De prins van Oranje was woedend en besloot met de hulp van de hoogbaljuw Van Steelant de hoofdschepenen van Waas te doen afzetten. In hun plaats werden de nieuwe protestantse hoofdschepenen aangesteld, die op hun beurt in alle gemeenten protestantse schepenen benoemden.
Onder de katolieke hoofdschepenen die ondanks hun afzetting trouw bleven waren Gillis Van Der Donckt (Verdonck) en griffier Louis Thierin, beiden van Sint-Gillis. Ze moesten zich verschuilen om niet vermoord te worden.
1580
Willem Van Doornik, pastoor te Haasdonk, duikt onder. In het geheim dient hij doopsels en huwelijken toe, te Haasdonk maar ook te Beveren, Melsele, Nieuwkerken, Kruibeke, Bazel, Temse, Tielrode, Elversele, Waasmunster, Hamme, Sint-Niklaas en Antwerpen. (3)
In Melsele, Beveren, Haasdonk, Kieldrecht, Verrebroek worden predikanten benoemd.
In Melsele werkt eerst Nicolaes Rijckmaker en daarna Joos Van Lierde. (3)
1583
Farnese, de Hertog van Parma, komt aan het bewind. Dezelfde Van Steenlant die eerst met Oranje meedeed, verzoende zich met Farnese en leverde hem zelfs versterkingen. Gillis Van Der Donckt en Louis Thierin werden naar Eeklo gestuurd waar Farnese zich bevond, en konden mits betaling van 25.000 gulden de genade afkopen.
In Nieuwkerken komt pastoor De Jonghe terug en kan het herstel van het religieus leven beginnen.
1584
Door een hoge vloed worden de polders van Sint-Gillis, Vrasene en Verrebroek overstroomd. (1)
1585
Landslieden verblijven op het Fort Zillebeke (gelegen op de dijk van Vrasene, aan de grens met Beveren?) (1)
Inname van Antwerpen. Een schipbrug sluit de Schelde af ten Noorden van de stad en verhindert zo de toevoer van munitie en voedsel. Op 17 augustus geeft Antwerpen zich over. Vele Calvinisten verlaten het land en vestigen zich in Holland.
Beveren ligt verlaten, slechts 1/3 van de grond is bewerkt, huizen zijn vernield en bomen werden omgehakt. (3)
1587
Door oorlog, strooptochten en ziekte was het land ontvolkt. In het Waasland komen wolven voor. In 1588 worden 36 wolven gedood tijdens een klopjacht.
1591- 1592
Wanneer de Nederlanders in september 1591 Hulst veroveren, wordt het Land van Waas extra zwaar belast met militaire logementen. Diverse uitvallen van de Staatse troepen naar o.a. Stekene doen mensen en soldaten op de vlucht slaan. (1)
De geuzen komen tot in Sint-Gillis en gebruiken de kerk als arsenaal.
1596
De Nederlanders proberen Fort Zillebeke in te nemen.(1)
De Spaanse fortengordel in 1596: fort De Klinge (later fort Bedmar), Eecken Schans, fort Fuentes (latere Spinola), fort Sint-Jansteen.
Van Hollandse zijde: vesting Hulst, fort Moerschans, fort de Raap, fort Zandberg. (2)
Op De Klinge loopt de verdediging van de Eecken Schans tot aan de Koningshoeve naar de Stationstraat en zo naar het Spaans Kwartier. Hulst is omgeven met water door het doorsteken van de dijken in 1584-1585. (2).
De enige doorgang naar Hulst ligt langs de dijk tussen Clinge en Kieldrecht. Door een schijnmanoeuver worden de Hollanders uit Hulst weggelokt naar de schijnaanval op Breda. Bliksemsnel zit Albertus Van Oostenrijk (legerkamp te Sint-Niklaas) met 30.000 man op het fort Spinola van waar op 8 juli 1596 de aanval op Hulst aanvangt en fort De Raap als eerste valt. Op 16 augustus 1596 geven de Hollanders (geholpen door de Fransen) zich gewonnen in Hulst.
Het Waasland wordt geteisterd door een epidemie (Rode loop).
1599
Op 23 april en op 5 juni steken de Nederlanders te Vrasene respectievelijk drie en zes huizen in brand. Bij deze laatste gelegenheid worden twee geuzen gevangen genomen.(1)
De Klinge komt onder de parochie Hulst.
1600
In februari ligt een pak ijs op de overstroomde polders. Men vreest dat de Staatse garnizoenen te Liefkenshoek en Lillo een overval op Vrasene zullen ondernemen. (1)
1601
Op OLV Boodschap en op Hemelvaart ligt de parochie van Nieuwkerken vol soldaten zodat “het volck niet ter kercke durfde komen”.
1602
In december trekt Spinola voorbij en hij bezet het fort ten noorden van Sint-Gillis (Spaans Kwartier).
1603
In de rekeningen van Sint-Gillis staat: “Betaelt aan mejonckvrouwe van griffier Verdonck over den coop van 2 kalcoens geschonken aen capteyn omdat hy syn ruiteren met een wacht zoude willen uiter prochie doen commen”.
1606
Jacob Verdonck levert vee en voeder in Sint-Pauwels voor de bezettingstroepen.
1608
Het dorp Sint-Gillis verkrijgt dat de jaarmarkt van Sint-Niklaas wordt verplaatst: “Aen Jan Verdonck, greffier over vaccatien ter causen van tversetten van St.Niclaes Jaermarckt attijs commen op St.Gillisdach…”.
1615
Na de val van Antwerpen (1585) blijven de overstroomde polders in het noordoosten van het Waasland drijven. Om militair-strategische redenen is de hogere overheid niet geneigd daar spoedig enige verandering in te brengen. (1)
Het twaalfjarig bestand tussen de Republiek der Nederlanden en Spanje (1609-1621) brengt een adempauze. Een deel van de polders wordt in de jaren 1613-1622 ingedijkt. Phillipe de Licques, hoogbaljuw van het Land van waas, dijkt meer dan de helft van het grote leen “Bradericx” in dat toebehoort aan de Baron van Ghistelles. Dit leen ligt grotendeels op het grondgebied van Vrasene. (1)
Hulst wordt heropgebouwd tot de huidige vesting met behulp van het Waasland. (2)
1619-1648
30-jarige oorlog. Het Hollandse leger concentreert zich rond Hulst, de polders zijn drooggelegd. Fort Spinola geeft zich over en Hulst wordt ingenomen (1645).
Hierna volgt de Vrede van Westfalen (=Munster). Zeeuws-Vlaanderen wordt Generaliteitsgebied, de Schelde wordt gesloten, in 1644 volgt de vastlegging van de landsgrenzen volgens de opstelling van de Hollandse legers. (2)
1622
Nadat in 1615 de polder in het uiterste zuidwesten van het overstroomd gebied was ingedijkt (Rodemoer, Sint-Gillisbroek, Zalegem), in 1616 het er aanpalende Turfbanken en Verrebroek, en in 1619 Beverenpolder, wordt in 1622 de kring gesloten met Vrasenepolder. (1)
1635
Jacques Verdonck komt voor in de archieven van Sint-Pauwels. Drie compagnies Walen komen het Spaanse Leger versterken en worden ingekwartierd in ’t Lijvelde. Jacques Verdonck liet een bed gebruiken voor 12 dagen “met “sargie, kussen, fluweel en toebehoorte”. Hij verkocht het voor 2p10sch2gr.
1645
De Hollanders hebben Hulst ingenomen. De protestanten beheersen Hulst en de paters Recoletten komen naar de Klinge. (2)
Zij hebben hun kerk (Sint-Willibrordusbasiliek) moeten afstaan aan de protestanten. In 1646 komen de katholieken van Hulst naar De Klingen en in 1647 deze van Sint-Jansteen. Tot dan toe was De Klinge een buitenparochie van Hulst geweest.(2)
Een linie wordt gevormd door de Hollanders vanaf de Ferdunanduspolder langs Heikant, Schommeling, Kapellebrug, Hoge Geest, naar de Zeeuwse Clinge tot de Moerschans. Alles daarbinnen samen met Hulst zit ingesloten door de Hollanders. Het kampement van Prins Frederik Hendrik lag achter de Hoge Geest, tussen de kapel Ter Eecken (Kapellebrug) (= nu grens Belgi�-Nederland, opmerking van mij) en de Hulststraat. (2)
Op 4 oktober komen de Hollanders in Nieuwkerken en roven in het dorp. Vandaar trekken zij naar Stekene om te plunderen.
1646
Een grote Nederlandse en Franse troepenmacht zijn van eind juni tot midden september actief tot in Sint-Gillis. (1)
1671
Op de grens van Vrasene en Sint-Gillis worden twee stenen palen opgericht.(1)
1685
Op 28 juli erkent de bisschop van Gent de kapel van Meerdonk afhankelijk van de pastoor van Vrasene. (1)
1687
Pauwels de Jonghe schiet te Vrasene een wolf dood. (1)
1688
Een wild zwijn van 251 wordt doodgeschoten in Vrasene door Marten Mares en Jan Masier.(1)
1691-1695
De Negenjarige Oorlog (1689-1697) ontstaat een nieuw conflict tussen Lodewijk XIV en de Spaanse koning Karel II, nadat ze in 1678 vrede hadden gesloten.
Oorlogsdreiging zijn in de tweede helft van de 17de eeuw bijna dagelijkse kost. De inwoners worden tegen een minimale vergoeding verplicht soldaten te huisvesten en met hun paarden en karren leveringen te doen van allerlei materialen.
In maart 1691 rijden inwoners van Vrasene naar Brussel en moeten zes mannen met spaden (pioniers) naar Grembergen om daar of elders te gaan werken. In april en mei logeren Hollandse troepen in Vrasene.
In 1695 worden vanuit Vrasene wagens bespannen met drie paarden gestuurd naar Dendermonde, Mechelen, Brussel en Leuven. Pioniers worden naar Brussel, Waasmunster en elders gezonden. Vooral in 1695 is er de dreiging dat de Fransen tot hier zouden doordringen.
Soldaten hebben een vechtpartij in een herberg op de Mosselbank; een logement Engelse ruiters heeft in Vrasene enige weiden zodanig vernield dat er geen gras meer op kan groeien. (1)
De Vrede van Rijswijck (1697) zorgt voor een adempauze en kort nadien wordt tussen Spanje en de Republiek een overeenkomst gesloten om in acht steden Hollandse soldaten te logeren. (1)
1701-1706
Bij de dood van de kinderloze Spaanse koning Karel II komt het Spaanse rijk toe aan zijn achterkleinzoon Filips V, maar deze zeventienjarige was tevens de kleinzoon van Lodewijk XIV. De Zuidelijke Nederlanden worden opnieuw het slagveld van Europa (Spaanse erfenisoorlog). Tot in het Land van Waas is dit voelbaar (1)
De Bedmarlinie liep van Fort De Perel tot in Stekene en moet als een fortengordel dienen tegen Zeeuws-Vlaanderen. In juni 1701 komt te Vrasene het eerste order toe om 82 kloeke en bekwame mannen met spaden te sturen, en een derde ook met bijlen om aan de linie te werken. Men bouwt aan de linie zelfs tenten en barakken om de pioniers te kunnen logeren.
Vanaf 1703 tot 1706 worden de inwoners naast de dagelijkse opdrachten om stro, eten, munitie te vervoeren, geconfronteerd met echt militair geweld langs de Bedmarlinie. Het komt herhaaldelijk voor dat men aan beide strijdende partijen steun moet verlenen.
De oorlog eindigt in 1715 en de Nederlanden gaan over naar de Oostenrijkse
Habsburgers. (1)
Het fort Bedmar was 16 ha groot en stervormig. Het was een onderdeel van de verdedigingsdordel van sas van Gent tot Antwerpen. (2)
In de periode 1701-1714 liggen de legers tegenover elkaar tijdens de Spaanse Secessieoorlogen. De grote alliantie (Engeland, Verenigde Provinci�n van Nederland en Duitsland) tegen Spanje, Frankrijk en Zuid-Nederland. Deze laatsten liggen achter de Parmagracht. Centraal in de strijd ligt nu de schans Sint-Jan en fort Bedmar. Met wisselende kansen blijft Hulst Nederlands gebied. Het Waasland komt onder Oostenrijks gezag. (2)
1714-1715
Van augustus tot augustus is het vee door een besmettelijke ziekte aangetast. (1)
1748
De tolgrenzen tussen de Oostenrijkse Nederlanden en de Hollandse Staten worden ingericht volgens de ligging van de legers in 1648. (2)
Voetnoten
(1)    : VRASENE INT LANT VAN WAES , gedenkboek 850 jaar Vrasene, Stadsbib SN 1986
(2)    DE KLINGE, EEN SMALLE STROOK ZAND…, gedenkboek vijfjarig bestaan folkloregroep “De Klomp”, De Klinge, Stadsbib SN, 1981.